Lista UNESCO

BELGIA

La Grand-Place w Brukseli
Jednolity zespół budowli publicznych i prywatnych, pochodzących głównie z końca XVII w. Jego architektura streszcza i odzwierciedla poziom życia społecznego i kulturalnego Brukseli jako ważnego ośrodka polityczno-handlowego.

Domy beginek (béguinages) we Flandrii
Beginki były kobietami poświęcających życie Bogu bez składania ślubów zakonnych. W XIII w. zakładały zamknięte wspólnoty (béguinages), odpowiadające ich potrzebom duchowym i materialnym. Domy beginek we Flandrii tworzą zespoły architektoniczne złożone z budynków mieszkalnych, gospodarczych, kościołów oraz terenów zielonych, zgodnie z koncepcją przestrzenną miasta lub wsi, na terenie których się znajdują (Louvain, Saint Trond, Tongres). Zbudowane są w stylu typowym dla flamandzkiego regionu kulturowego i stanowią cenne świadectwo tradycji beginek, która rozwinęła się w średniowieczu w Europie Północno-Zachodniej.

Główne rezydencje miejskie zaprojektowane przez Victora Hortę (Bruksela)
Cztery najważniejsze rezydencje jednego z inicjatorów Art Nouveau: Hôtel Tassel, Hôtel Solvay, Hôtel van Eetvelde oraz dom i pracownia Horty, należą do najbardziej nowatorskich zabytków architektury końca XIX w. Budowle te ilustrują przełom stylistyczny, który wyraża się otwartym planem, rozprzestrzenianiem się światła oraz doskonałym włączeniem miękkiego, falistego ornamentu do struktury obiektu.

NIEMCY

Katedra w Akwizgranie
Budowa kaplicy pałacowej w Akwizgranie rozpoczęła się w czasach panowania Karola Wielkiego, pomiędzy 790 r. i 800 r. Kaplica, położona na planie ośmiokątnym i przekryta kopułą, imituje kościoły wschodniej części Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Została ona wspaniale rozbudowana w średniowieczu.

Katedra w Kolonii
Budowa katedry w Kolonii, arcydzieła sztuki gotyckiej, rozpoczętej w 1248 r., trwała etapami do roku 1880 r.. W ciągu siedmiu wieków, kolejni budowniczowie wykazywali się tą samą wiarą oraz absolutną wiernością pierwotnym planom. Katedra w Kolonii, niezależnie od wartości, którą stanowi sama w sobie i od znajdujących się wewnątrz arcydzieł, symbolizuje świadectwo siły i ciągłości wiary chrześcijańskiej w Europie.

Dolina górnego Renu
Licząca 65 km środkowa część doliny górnego Renu, wraz położonymi wzdłuż niej zamkami, zabytkowymi miastami i winnicami, w żywy sposób odzwierciedla długotrwałą ingerencję człowieka w naturalny i urozmaicony krajobraz. Jest on ściśle związany z historią i legendą i od wieków stanowił inspirację dla pisarzy, malarzy i kompozytorów.

Trewir – zabytki rzymskie, katedra Św. Piotra i kościół Mariacki
Położony nad brzegami Mozeli Trewir był kolonią rzymską począwszy od I w. n.e. W następnym stuleciu stał się ważnym ośrodkiem handlowym, a od końca III w. był jedną ze stolic Tetrarchii. Nazywany był „drugim Rzymem”. Ze względu na koncentrację i wysoki poziom artystyczny zachowanych zabytków, Trewir stanowi istotne świadectwo cywilizacji rzymskiej.

Pałac arcybiskupi w Würzburgu, ogrody pałacowe i Plac Rezydencji
Wspaniały, barokowy pałac otoczony pięknymi ogrodami – jeden z największych i najpiękniejszych w Niemczech, powstał dzięki mecenatowi dwóch kolejnych książąt-biskupów: Lothara Franza i Friedricha Karla von Schönborn. Pałac został wzniesiony i ozdobiony w XVIII w. przez zespół architektów, malarzy (w tym Giambattistę Tiepolo), rzeźbiarzy i sztukatorów z całej Europy, pracujących pod nadzorem Balthasara Neumanna.

Bamberg
Począwszy od X w. Bamberg stanowił ważny łącznik z krajami słowiańskimi Europy Wschodniej, głównie z Polską i Pomorzem. W okresie świetności, od XII w., architektura Bambergu miała znaczący wpływ na architekturę w Niemczech północnych i na Węgrzech. W końcu XVIII w. Bamberg był głównym ośrodkiem Oświecenia w południowych Niemczech. Mieszkali tam słynni filozofowie i pisarze jak Hegel i E.T.A. Hoffmann.

CZECHY

Zabytkowe centrum Pragi
Dzielnice Starego Miasta, Małej Strany i Nowego Miasta, powstałe pomiędzy XI i XVIII w., ze wspaniałymi zabytkami, takimi jak zamek i katedra Św. Wita na Hradczanach, most Karola i liczne pałace oraz kościoły, wzniesione w większości za panowania cesarza Karola IV, w XIV w., świadczą o kulturalnej i architektonicznej randze Pragi począwszy od średniowiecza.

POLSKA

Kościół Pokoju w Świdnicy
Największa w Europie budowla sakralna o konstrukcji szkieletowej (podobna jest w Jaworze), została wzniesiona na Śląsku w połowie XVII w. w następstwie Pokoju Westfalskiego, kładącego kres konfliktom religijnym. Zbudowana z uwzględnieniem czynników materiałowych i politycznych, świadczy o poszukiwaniach swobody religijnej i ucieleśnia formy architektoniczne właściwe kościołom katolickim, lecz mało rozpowszechnione w ideologii luterańskiej.

Hala Ludowa we Wrocławiu
Obiekt został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO pod pierwotną nazwą, jako Hala Stulecia (Centennial Hall in Wrocław). Jest to nazwa znana powszechnie i stosowana przez badaczy architektury od chwili wzniesienia tej monumentalnej budowli do czasów obecnych. Jest ona twórczym i innowacyjnym przykładem rozwoju technik budowlanych w dużych konstrukcjach zbrojonych. Zajmuje kluczową pozycję w ewolucji metod stosowania żelazobetonu w architekturze i jest jednym z punktów zwrotnych w historii wykorzystania stali dla wzmacniania struktur budowli.

Stare Miasto w Krakowie
Rozciąga się u stóp Zamku Królewskiego na Wawelu. XIII-wieczne miasto kupieckie, była stolica Polski, posiada największy w Europie rynek, liczne zabytkowe kamienice oraz bogato wyposażone pałace i kościoły. O świetnej przeszłości Krakowa świadczą fragmenty XIV-wiecznych murów miejskich, położona na południu miasta średniowieczna dzielnica Kazimierz, z zabytkowymi synagogami, Uniwersytet Jagielloński oraz katedra gotycka, w której pochowani są królowie Polski.

Zabytkowa Kopalnia Soli w Wieliczce
Pokłady soli kamiennej w Wieliczce eksploatowane są od XIII w. Kopalnia rozciąga się na 9 poziomach i liczy 360 km chodników, w których znajdują się wyrzeźbione w soli ołtarze, posągi i inne dzieła sztuki; etapy pasjonującej pielgrzymki ku przeszłości tego zakrojonego na szeroką skalę przedsięwzięcia przemysłowego.

Obóz koncentracyjny Auschwitz
Ogrodzenia, druty kolczaste, wieże strażnicze, baraki, szubienice, komory gazowe oraz krematoria świadczą o warunkach w jakich odbywało się hitlerowskie ludobójstwo na terenie dawnego obozu koncentracyjnego i obozu zagłady Auschwitz-Birkenau, największego w III Rzeszy. Badania historyczne wykazały, że w obozie tym, stanowiącym symbol okrucieństwa ludzi wobec ludzi w XX wieku, systematycznie głodzono, torturowano i wymordowano 1,5 miliona ludzi, w przeważającej części Żydów.

Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy
Malowniczy krajobraz kulturowy o istotnym znaczeniu duchowym. Otoczenie naturalne Kalwarii, w które wpisują się symboliczne miejsca odnoszące się do Męki Pańskiej oraz do życia Matki Boskiej, pozostało prawie niezmienione od XVII wieku. Obecnie Kalwaria nadal stanowi cel pielgrzymek.

Drewniane kościoły południowej Małopolski – Lipnica Murowana, Sękowa
Stanowią wyjątkowy przykład różnych aspektów tradycji budowlanych kościołów średniowiecznych w kulturze rzymsko-katolickiej. Do ich budowy wykorzystano technikę polegającą na poziomym ułożeniu pni, rozpowszechnioną w Europie Północnej i Wschodniej od średniowiecza. Kościoły powstawały z fundacji rodzin szlacheckich i były symbolem prestiżu. Stanowiły interesującą alternatywę dla budowli murowanych, powstających w miastach.

RUMUNIA

Desesti, Barsana i Leud – drewniane cerkwie regionu Maramures
Trzy spośród zespołu ośmiu cerkwi, które stanowią cenny przykład rozwiązań architektonicznych pochodzących z różnych epok i regionów. Smukłe i wąskie konstrukcje drewniane, z charakterystycznymi, strzelistymi dzwonnicami w zachodniej części cerkwi oraz z pojedynczymi lub podwójnymi dachami pokrytymi gontami, wyrażają różnorodność koncepcji oraz świadczą o umiejętnościach ich budowniczych. Stanowią one lokalny wyraz krajobrazu kulturowego tego regionu górskiego w północnej Rumunii.

Stare Miasto Sighişoary
Miasto założone przez rzemieślników i kupców niemieckich, zwanych Sasami Siedmiogrodzkimi, stanowi doskonały przykład średniowiecznego miasteczka warownego, które w przeciągu kilku stuleci odgrywało istotną rolę strategiczną i handlową na krańcach Europy Środkowej.

Wioski z kościołami obronnymi w Transylwanii
Wioski Siedmiogrodu, wraz z ich obronnymi kościołami, wiernie odtwarzają krajobraz kulturowy południowego Siedmiogrodu. Siedem wpisanych wiosek, założonych przez Sasów Siedmiogrodzkich, wyróżnia się specyficznym systemem zagospodarowania terenu, modelem osadniczym oraz organizacją rodzinnych gospodarstw rolnych, niezmienionych od późnego średniowiecza. Nad wioskami górują kościoły obronne, odzwierciedlające style architektoniczne okresu pomiędzy XIII i XVI w.

BUŁGARIA

Zabytkowe miasto Nesebyr
Liczący przeszło 3 tys. lat Nesesbyr zbudowany jest na skalistym półwyspie Morza Czarnego. Początkowo był on osadą tracką (Mesembria), a na początku VI w. p.n.e. stał się grecką kolonią handlową. Ruiny miasta pochodzą głównie z okresu hellenistycznego i obejmują akropol, świątynię Apollina, agorę i tracki mur obronny. Wśród innych zabytków, cerkiew Stara Metropolia oraz twierdza pochodzą ze średniowiecza, okresu kiedy miasto było jednym z najważniejszych ośrodków bizantyjskich zachodniego wybrzeża Morza Czarnego. XIX-wieczne domy drewniane są typowe dla architektury powstałej w tamtych czasach w basenie Morza Czarnego.

TURCJA

Zabytkowe dzielnice Istambułu
Położenie strategiczne miasta nad cieśniną Bosfor, między Bałkanami i Anatolią, między Morzem Czarnym i Morzem Śródziemnym, sprawiło, że przez przeszło 2 tys. lat był ono ściśle związane z ważnymi wydarzeniami politycznymi, religijnymi i artystycznymi. Do jego arcydzieł zaliczają się dawny hippodrom Konstantyna, pochodząca z VI w. bazylika Hagia Sophia i meczet z XVI w. Obecnie, zabytki są coraz bardziej zagrożone przeludnieniem, zanieczyszczeniem przemysłowym i niekontrolowaną urbanizacją.

Ksantos-Letoön
Stolica Licji ilustruje połączenie tradycji licyjskich i wpływów hellenistycznych, głównie w sztuce grobowej. Inskrypcje na zabytkach są niezwykle cenne dla znajomości historii mieszkańców Licji oraz ich języka indoeuropejskiego.

CYPR

Pafos
Region zamieszkały od czasów neolitycznych, stanowił miejsce kultu przedgreckich bóstw płodności, a potem samej Afrodyty, urodzonej według legendy właśnie w Pafos. Świątynia bogini, o konstrukcji mykeńskiej, pochodzi z XII w. p.n.e. Ruiny willi, pałaców, teatrów, fortec i grobowców nadają temu miejscu wyjątkowe znaczenie historyczne i architektoniczne. Mozaiki z Nea Pafos zaliczane są do najpiękniejszych na świecie.

Zdobione kościoły regionu Troodos
Znajduje się tu jedno z największych skupisk kościołów i klasztorów Cesarstwa Bizantyjskiego. Dziesięć zabytków wybranych do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa, począwszy od małych kościółków, których architektura wiejska kontrastuje z wyrafinowaną dekoracją, po klasztory, jak Św. Jana Lampadistisa, są bogato zdobione malowidłami ściennymi stanowiącymi przegląd historii malarstwa bizantyjskiego na Cyprze.

Choirokoitia
Stanowisko neolityczne Choiokoitia, zajmowane od VII do IV tysiąclecia p.n.e., jest jednym z najważniejszych stanowisk prahistorycznych we wschodniej części Morza Śródziemnego. Ruiny i zabytki wydobyte w wyniku prac wykopaliskowych rzuciły nowe światło na ewolucję społeczeństw ludzkich w tym tak ważnym z tego względu regionie. Stanowisko zostało zbadane jedynie częściowo, stanowi więc wyjątkowe pole dla przyszłych badań.