Lista UNESCO

Światowe Dziedzictwo Kulturowe

GRECJA

Olimpia – stanowisko archeologiczne
Miasto położone w dolinie Peloponezu, zamieszkałe od czasów prahistorycznych. W X w. stało się ośrodkiem kultu Zeusa. W gaju zwanym Altis – sanktuarium bogów – gromadzono liczne arcydzieła antycznej Grecji. Oprócz świątyń, znajdują się tam również ruiny różnych urządzeń sportowych służących igrzyskom olimpijskim, odbywającym się co cztery lata począwszy od r. 776 p.n.e.

Świątynia Apollina Epikuriosa w Bassai
Słynna świątynia boga Słońca i uzdrowiciela zbudowana w połowie V w. p.n.e. na pustkowiu wyżynnej Arkadii. Budowla, w której znajduje się najstarszy zachowany kapitel koryncki, wyróżnia się śmiałością architektoniczną i łączy sztukę archaiczną z pogodnym stylem doryckim.

Stanowiska archeologiczne w Mykenach i Tirynsie
Imponujące ruiny dwóch największych miast cywilizacji mykeńskiej, panującej od XV do XII w. p.n.e. we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, która odegrała istotną rolę w rozwoju kultury Grecji klasycznej. Te dwa miasta są nierozerwalnie związane z Iliadą i Odyseją, dwiema epopejami Homera.

Stanowisko archeologiczne w Epidauros
Epidauros rozciąga się na kilku poziomach niewielkiej doliny Peloponezu. W VI w. p.n.e. wprowadzono tam kult Asklepiosa, ale główne zabytki – przede wszystkim teatr, uważany za jedno z najczystszych arcydzieł architektury greckiej – pochodzą z IV w. Obszar sanktuarium, obejmujący świątynie i zabudowania szpitalne poświęcone bogom uzdrowicielom, stanowi cenne świadectwo kultów o charakterze terapeutycznym świata hellenistycznego i rzymskiego.

Akropol w Atenach
Wzgórze, na którym wznoszą się cztery arcydzieła klasycznej sztuki greckiej: Partenon, Propyleje, Erechteion oraz świątynia Nike Apteros, stanowi wykładnię cywilizacji, mitów i religii starożytnej Grecji na przestrzeni przeszło tysiąca lat i może być uznany za symbol idei światowego dziedzictwa.

TURCJA

Troja – stanowisko archeologiczne
Miasto, liczące 4 tys. lat historii, jest jednym z najsłynniejszych stanowisk archeologicznych na świecie. Pierwsze wykopaliska zostały przeprowadzone w 1870 r. przez słynnego archeologa Heinricha Schliemanna. Z naukowego punktu widzenia, liczne ruiny stanowią najbardziej znaczące świadectwo pierwszych kontaktów między cywilizacjami Anatolii i basenu Morza Śródziemnego. Co więcej, oblężenie Troi przez wojowników greckich ze Sparty i z Achai, w XIII lub XII w. p.n.e., uwiecznione przez Homera w Iliadzie.

Zabytkowe dzielnice Stambułu
Położenie strategiczne miasta, nad cieśniną Bosfor, między Bałkanami i Anatolią, między Morzem Czarnym i Morzem Śródziemnym, sprawiło, że przez przeszło 2 tys. lat był on ściśle związany z ważnymi wydarzeniami politycznymi, religijnymi i artystycznymi. Do arcydzieł Stambułu zaliczają się dawny hippodrom Konstantyna, pochodząca z VI w. bazylika Hagia Sophia i meczet z XVI w.

Miasto Safranbolu
Między XIII w. i pojawieniem się kolei, w początkach XX w., Safranbolu było ważnym punktem na głównym szlaku handlowym między Wschodem i Zachodem. Stary Meczet, łaźnie i medresa Sulejmana Paszy zostały zbudowane w 1322 r. W XVI w., w okresie największej świetności miasta, jego architektura wpłynęła na rozwój urbanistyczny dużej części imperium otomańskiego.

GRUZJA

Katedra Bagrata i klasztor w Gelati
Katedra Bagrata, nosząca imię Bagrata III, pierwszego króla zjednoczonej Gruzji, została zbudowana na przełomie X i XI w. W 1691 r. została częściowo zniszczona przez Turków. Jej ruiny wznoszą się w centrum miasta Kutaisi. Klasztor Gelati, którego główne budynki zostały wzniesione pomiędzy XII i XVII w., stanowi dobrze zachowany zespół obfitujący w mozaiki i malowidła ścienne.

Miasto-muzeum Mccheta
Kościoły historyczne Mcchety, dawnej stolicy królestwa Gruzji, stanowią cenny przykład średniowiecznej architektury sakralnej w regionie Kaukazu. Świadczą o wysokim poziomie artystycznym i kulturalnym dawnej Gruzji.

AZERBEJDŻAN

Twierdza w Baku, Pałac szachów Szyrwanu i Baszta Dziewicza
Twierdza, zbudowana na obszarze zamieszkałym od epoki paleolitu, odzwierciedla wyjątkową ciągłość kulturową, ze znakami obecności zoroastryzmu, śladami sasanidzkimi, arabskimi, perskimi, szyrwańskimi, otomańskimi i rosyjskimi. Miasto wewnątrz murów (Iczeri Szecher) zachowało dużą część XII-wiecznych murów obronnych. Baszta Dziewicza (Giz Galasy), której fundamenty pochodzą z VII-VI w. p.n.e., została odrestaurowana w XII w. XV-wieczny pałac szachów Szyrwanu jest jednym z arcydzieł architektury azerbejdżańskiej.

TURKMENISTAN

Państwowy Park Historyczny i Kulturowy „Starożytne Merw”
Merw (Mary) jest najstarszym i najlepiej zachowanym „miastem-oazą” na Jedwabnym Szlaku w Środkowej Azji. Ruiny tej rozległej oazy pochodzą z okresu obejmującego 4 tys. lat historii ludzkości; pewna liczba zachowanych zabytków datuje się głównie z dwóch ostatnich tysiącleci.

UZBEKISTAN

Zespół zabytkowy w Bucharze
Miasto, położone na Jedwabnym Szlaku, liczy przeszło 2 tys. lat. Stanowi najpełniejszy przykład średniowiecznego miasta Azji Środkowej, którego tkanka miejska pozostała prawie nienaruszona, z licznymi zabytkami, takimi jak słynny grobowiec Ismaila Samanidy, arcydzieło architektury muzułmańskiej z X w. oraz licznymi medresami z XVIII w.

Iczan Kała
Miasto wewnętrzne dawnej oazy Chiwa, stanowiącej ostatni etap karawan przemierzających pustynię w kierunku Iranu. Otoczone ceglanymi murami o wysokości około 10 m. Mimo, że zachowało się niewiele dawnych budowli, Iczan Kała stanowi jednolity i dobrze zachowany przykład architektury muzułmańskiej Azji Środkowej, z niezwykłymi budowlami, takimi jak meczet Dżuma, mauzoleami, medresami oraz dwoma wspaniałymi pałacami, wzniesionymi na początku XIX w. przez chana Ałła-Kuli.

Samarkanda – skrzyżowanie kultur
Zabytkowe miasto stanowi skrzyżowanie i tygiel kultur świata. Zostało założone w VII w. p.n.e. pod nazwą Afrasijab, a jego największy rozwój przypadł na okres panowania Timuridów, w XIV i XV w. Do głównych zabytków należą: meczet Registan oraz medresy, meczet Bibi Chanum, zespoły Shah-i Zinda oraz Gur-i Mir, jak również obserwatorium Uług Bega.

CHINY

Jaskinie Mogao
492 wykute w skale cele i sanktuaria Mogao położone są w strategicznym punkcie Jedwabnego Szlaku, w którym krzyżowały się wpływy handlowe, religijne, intelektualne i kulturowe. Słyną one z rzeźb i malowideł ściennych odzwierciedlających tysiąc lat sztuki buddyjskiej.

Mauzoleum pierwszego cesarza Qin Shi Haungdi
Stanowisko archeologiczne odkryte dopiero w 1974 r., najprawdopodobniej tysiące posągów czeka jeszcze na wydobycie. Qin, który jako pierwszy zjednoczył Chiny, zmarł w r. 210 p.n.e. i został pochowany w sercu zespołu, stanowiącego odbicie planu urbanistycznego stolicy Xianyan, otoczony armią wojowników z terakoty, która szybko stała się sławna w całym świecie. Wojownicy, z których każdy różni się od pozostałych, wraz z towarzyszącymi im końmi, wozami i bronią, stanowią arcydzieło realizmu, jak również bezcenne świadectwo historyczne.

Jaskinie Longmen
Nisze skalne mieszczą największy i najwspanialszy zespół chińskich dzieł sztuki z okresu dynastii Północnej Wei i Tang (316-907). Dzieła te, o tematyce związanej wyłącznie z religią buddyjską, stanowią apogeum chińskiej rzeźby w kamieniu.

Yin Xu
Obszar wykopalisk archeologicznych Yin Xu, znajdujący się w pobliżu miasta Anyang, około 500 km na południe od Pekinu, jest pozostałością starożytnej stolicy Dynastii Shang (1300 – 1046 r. p.n.e.). Stanowi świadectwo złotego wieku wczesnej kultury chińskiej, rzemiosła i nauki, czasów wielkiego dobrobytu chińskiej Epoki Brązu. Odkryto tam kilka królewskich grobowców i pałaców, będących pierwowzorem późniejszej architektury chińskiej. Miejsce to obejmuje Pałac i obszar Grobowców Rodów Królewskich (1000 m x 650 m) z ponad 80 fundamentami domów oraz z jedynym nienaruszonym grobowcem Fu Hao, członka królewskiej rodziny z dynastii Slang. Duża liczba znalezionych w grobowcu kunsztownie wykonanych przedmiotów pogrzebowych świadczy o wysokim rozwoju rzemiosła Shang. Jest to obecnie jeden z narodowych skarbów Chin. W Yin Xu znaleziono liczne doły, a w nich łopatki wołu oraz żółwie plastrony pokryte inskrypcjami, które były używane do przepowiedni, a dziś są bezcennym świadectwem rozwoju jednego z najstarszych na świecie pism oraz starożytnych wierzeń i systemów społecznych.

Wielki Mur Chiński
Około r. 220 p.n.e., w celu stworzenia spójnego systemu obronnego przeciw inwazjom z Północy, cesarz Qin Shin Huang postanowił połączyć istniejące wcześniej odcinki fortyfikacji. W wyniku prac kontynuowanych w czasach dynastii Ming (1368-1644) powstało gigantyczne dzieło inżynierii wojskowej na świecie. Historyczna i strategiczna rola Wielkiego Muru Chińskiego ustępuje jedynie jego wartości architektonicznej.

Stanowisko archeologiczne szczątków praczłowieka z Pekinu w Zhoukoudian
Znajduje się 42 km na południowy-zachód od Pekinu, nadal jest obiektem badań naukowych. Odkryto na nim szczątki i różne przedmioty należące do żyjącego w środkowym plejstocenie Sinanthropus pekinensis, jak również szczątki Homo sapiens sapiens, datowane na okres 18-11 tys. lat p.n.e. Stanowisko stanowi nie tylko cenne świadectwo prahistorycznych wspólnot ludzkich kontynentu azjatyckiego, lecz ilustruje również proces ewolucji.

Świątynia Nieba, Cesarski Ołtarz Ofiarny w Pekinie
Majestatyczny zespół budowli kultowych z pierwszej połowy XV w., położony w ogrodach i otoczony zabytkowymi zagajnikami iglastymi. Plan ogólny, podobnie jak plan każdej budowli, symbolizuje związek nieba i ziemi – świata boskiego i świata ziemskiego – istotę chińskiej kosmogonii oraz szczególną w tym związku rolę cesarza.

Pałac Letni i Ogród Cesarski w Pekinie
Pałac zbudowany w 1750 r., został w dużej mierze zniszczony w czasie wojny w 1860 r. W 1886 r. został odbudowany na pierwotnych fundamentach i stanowi arcydzieło chińskiej sztuki ogrodowej łączące krajobraz naturalny, składający się ze wzgórz i ze stawów, z elementami sztucznymi, takimi jak pawilony, sale, pałace, świątynie i mosty, które tworzą harmonijny zespół o nieprzeciętnej wartości estetycznej.

Pałac cesarski dynastii Ming i Qing
Zakazane Miasto, siedziba najwyższych władz przez przeszło pięć wieków, stanowi bezcenne świadectwo cywilizacji chińskiej za panowania dynastii Ming i Qing. Obejmuje ono ogrody krajobrazowe i i liczne budynki, liczące w sumie około10 tys. komnat, w których znajdują się meble i dzieła sztuki.
Obszar wpisany w 2004 r. jako rozszerzenie, obejmuje Pałace cesarskie dynastii Ming i Qing w mieście Shenyang i nosi nazwę Pałaców Cesarskich dynastii Ming i Qing w Pekinie i Shenyangu. Pałac cesarski w Shenyangu składa się ze 114 budynków wzniesionych w latach 1625-26 i 1783 r. Zawiera cenną bibliotekę i jest świadectwem panowania ostatniej dynastii Chin przed przeniesieniem stolicy do Pekinu , kiedy to pałac stał się pomocniczym do Pałacu Cesarskiego w Pekinie. Ten znaczący obiekt architektoniczny jest ważnym świadectwem historycznym panowania dynastii Qing i tradycji kulturalnych Mandżurów i innych narodowości Chin północnych.