Kraków – Krościenko

opracował Zbigniew Probulski

Trasa prowadzi drogami o umiarkowanym a częściowo znikomym natężeniu ruchu. Biegnie przez tereny atrakcyjne przyrodniczo i krajobrazowo (Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy, Magurski Park Narodowy, połoniny bieszczadzkie), etnograficznie (pamiątki łemkowskie) i historycznie – z wieloma obiektami zabytkowymi do zwiedzania.
Z gastronomią czy zakupami żadnego problemu.

23 lipca (poniedziałek), 100 km
Kraków – Wieliczka – Gdów – Łapanów – Lipnica Murowana – Tymowa – Jurków – Zakliczyn – Jastrzębia
nocleg pod namiotami w Uroczysku Jamna w Jastrzębiej, tel: (014) 66 54 344, 65 12 477, 504 298 289, enklawa Ciężkowicko-Rożnowskiego Parku Krajobrazowego
Dojazd na nocleg: na rondzie w Zakliczynie prosto, po 3 km skręt w lewo na Ciężkowice (znak Ciężkowice 15 km), po ok. 10 km w Jastrzębiej na końcu wsi jest znak w prawo na wyciąg narciarski Jastrzębia, tam skręcić i po ok. 2 km jest Jamna-Uroczysko. Nie pomylić ze wsią Jamna (to sąsiednia wieś), gospodarstwo agroturystyczne Jamna-Uroczysko jest we wsi Jastrzębia.

Trasa prowadzi przez Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy, na obszarze którego szczególnym zjawiskiem jest duża różnorodność nietoperzy, reprezentowanych przez takie gatunki chronione jak: gacek wielkouch, mopek Barbastella, mroczek późny, nocek duży, nocek Natterera i podkowiec mały. Spotkać je można także zwiedzając zamek w Nowym Wiśniczu.

Aby trafić do Nowego Wiśnicza, należy zboczyć nieco z trasy, a warto, bo miasto ma ciekawą historię i pamiątki. Można tam zwiedzić: barokowy (pierwotnie gotycki) zamek Kmitów i Lubomirskich z XIV/XV w., fortyfikacje pochodzące z XVII w., pozostałości klasztoru karmelitów bosych (XVII w.), kościół Wniebowzięcia N.M.P. z barokową plebanią, dwór „Koryznówka” wraz z muzeum Jana Matejki oraz zespół miejski z ratuszem, sądem i aresztem grodzkim z lat 1911-12.

Lipnica Murowana była wsią leżącą nad Uszwicą, której w 1326 roku Władysław Łokietek nadał status miasta królewskiego, urosło ono do rangi starostwa niegrodowego, by w roku 1934 utracić prawa miejskie. Zachował się unikalny średniowieczny układ urbanistyczny z rynkiem w centrum i promieniście rozchodzącymi się z narożników uliczkami, reliktami murów miejskich. W rynku ciekawe parterowe domy z podcieniami z XVIII i XIX w. Najciekawsze kościoły to: gotycki farny – św. Andrzeja, gotycki cmentarny – św. Leonarda (na liście światowego dziedzictwa UNESCO) oraz filialny – bł. Szymona z Lipnicy. warto także zobaczyć klasycystyczny dwór Ledóchowskich z 1837 r. wraz z parkiem podworskim. Miasto słynie z corocznego konkurs na najwyższa palmę wielkanocną.

24 lipca (wtorek), 90 km
Jastrzębia – Ciężkowice – Staszkówka – Gorlice – Bodaki – Bartne – Świątkowa Wielka – Krempna – Dukla – Lubatowa – Iwonicz Zdrój
nocleg na terenie Iwonickiego Klubu Sportowego „Górnik”, przy skoczni narciarskiej, Iwonicz Zdrój, ul. Leśna 2a
Dojazd na nocleg: powinniśmy wjechać do Iwonicza centralną ulicą (właśnie ul. Leśną, która stanowi oś podłużną miasta) od strony Klubu Sportowego „Górnik” (jak ktoś zmyli drogę, wjedzie do miasteczka z odwrotnej strony i musi je całe przejechać, by dotrzeć na nocleg). Kompleks sportowy stanowią skocznie narciarskie, otwarty basen, tuż obok którego jest barak i łąka na namioty.

W Ciężkowicach również zachował się stary układ architektoniczny w rynku z ciekawą zabudową drewnianymi domami z podcieniami i klasycystycznym parterowym ratuszem z 1836 r. W niewielkiej odległości od miasta znajdują się rezerwaty przyrody: Skamieniałe Miasto i Wąwóz Czarownic z interesującymi formami skalnymi. A na drodze wyjazdowej w kierunku Gorlic, ok. 400 m od rynku, po lewej stronie, dobry i tani bar.

Kilka kilometrów od Ciężkowic w Kąśnej Dolnej znajduje się dwór z początku XIX w. z parkiem, własność Ignacego Jana Paderewskiego w latach 1897-1903, w którym obecnie znajduje się z jego muzeum.

W Gorlicach można zwiedzić muzeum regionalne z ekspozycją związaną z Ignacym Łukasiewiczem i bitwą pod Gorlicami w 1915 r. oraz duży cmentarz wojskowy z I wojny światowej i stary cmentarz żydowski.

W Sękowej znajduje się zabytkowy kościół drewniany z pierwszej połowy XVI w. Na trasie można spotkać pozostałości, niekiedy jeszcze funkcjonujących, urządzeń do wydobywania ropy oraz wiele cmentarzy wojennych z I wojny światowej.

Bartne to niegdyś największa wieś łemkowska, ośrodek ludowego kamieniarstwa. Koniecznie trzeba zobaczyć zabytkowe cerkwie – prawosławną z 1928 r. i greckokatolicką XVIII w. oraz łemkowskie chaty, tzw. chyże.

Magura Wątkowska to masyw górski, najwyższy szczyt 846 m n.p.m., park narodowy z dzikimi lasami, skalnymi rezerwatami, np. w Kornutach – najbardziej znane rumowisko z piaskowca magurskiego, kilka jaskiń, reliktowy krzew kosodrzewiny.

Świątkowa – kolejna wieś łemkowska na trasie, wysiedlona w czasie akcji „Wisła”.

Krempna – wieś letniskowa; do zwiedzania: zabytkowy kościół, cerkiew, na wzgórzu cmentarz z I wojny światowej.

Dukla – miasto na tzw. szlaku węgierskim (ośrodek handlu winem). Barokowe kościoły z XVIII w.: św. Marii Magdaleny i przyklasztorny bernardynów z relikwiami św. Jana z Dukli. W pałacu Mniszchów, którzy władali okolicą w XVII i XVIII w.), znajduje się z muzeum historyczne (pod płotem znajdziemy ciężkie działo samobieżne, które w PRL stało na cokole i witało wjeżdżających do miasta). W wyniku operacji dukielesko-preszowskiej w 1944 r. miasto uległo zniszczeniu, odrestaurowano je z pieczołowitością, nie przywrócono jedynie świetności bożnicy (1758), zostały po niej wypalone w 1940 r. mury. W czwartki i soboty targ nad rzeką Jasiołką.

Iwonicz Zdrój – znany już od XVI w., uzdrowisko z źródłami mineralnymi, sanatoriami, z jednego ze źródeł, Bełkotki, wydobywa się łatwopalny gaz.

25 lipca (środa), 70 km
Iwonicz Zdrój – Królik Polski – Daliowa – Jaśliska – Posada Jaś. – Komańcza – Cisna – Dołżyca
nocleg na polu namiotowym, „Cień PRL”, Dołżyca 28, k/Cisnej, http://www.bieszczadyprl.pl/, dodatkowe atrakcje to wystawa aniołów i pamiątek PRL-u

Królik Polski – wieś założona przez Zyndrama z Maszkowic (słynny rycerz z XIX/XV w.); do zobaczenia: kilka zabytkowych chat, drewniany kościół z XVIII w., ruiny murowanej cerkwi.

Jaśliska – osada górska znacznie zniszczona w czasie walk o przełęcz Dukielską w 1944 r., niemniej zachowała się ciekawa zabudowa małomiasteczkowa z podcieniami XVIII/XIX w., ratusz, zabytkowy kościół zbudowany w latach 1724-32.

Komańcza – wieś letniskowa zniszczona w 1946 r. przez UPA, zachowały się stare chaty łemkowskie (chyże), cerkiew prawosławna (dawniej grekokatolicka), do zwiedzenia także nowa cerkiew z muzeum łemkowskim, przy klasztorze izba pamięci poświęcona Stefanowi kardynałowi Wyszyńskiemu, który tu był trzymany w odosobnieniu.

Z Komańczy można dojść szlakiem pieszym do jeziorka Duszatyńskiego, tzw. osuwiskowego. Jest to rezerwat ścisły, więc rowerem jeździć nie wolno. W okolicy można zobaczyć kilka cmentarzy z I wojny światowej, po lewej stronie także malowniczy szczyt Chryszczata (997 m n.p.m.).

Wola Michowa – cmentarz żydowski.

Majdan – stacja początkowa kolejki wąskotorowej. Wypalarnia węgla drzewnego. Bacówka, w której można zjeść oscypka i bunc, napić się żętycy.

Cisna – miejscowość założona w 1522 r. przez rodzinę Balów. W XVII-XIX w. wieś znajdowała się w posiadaniu rodziny Fredrów. Na początku XIX w. ojciec autora „Zemsty”, Jacek, wybudował tu hutę żelaza. Jedynym znakiem jej istnienia jest nagrobek (najstarszy w Bieszczadach, z 1842 r.) zarządcy huty Antoniego Kwiecińskiego i jego wnuczek, którego ogrodzenie i krzyż są elementami dawnych obiektów. W latach międzywojennych miejscowość stała się znanym letniskiem. Na wzgórzu stoi pomnik ku czci żołnierzy i milicjantów poległych w walkach z UPA, w ich wyniku miejscowość uległa zniszczeniu. W 1991 r. miała miejsce tu katastrofa śmigłowca, w której zginęło 10 osób z ekipy programu telewizyjnego „997” (też upamiętnia ich pomnik). Znajduje się tu kultowa knajpa „Siekierezada” i Pavulon Atamania Bieszczadzka poety Ryszarda Szocińskiego.

Dołżyca – wieś letniskowa, zniszczona w czasie walk z UPA, nad rzeką Solinką tereny do plażowania i kąpieli.

26 lipca (czwartek), 70 km
Dołżyca – Buk – Sine Wiry – Obłazy/Studenne – Rajskie – Olchowiec – Chrewt – Polana – Czarna Górna – Rabe – Hoszów – Ustrzyki Dolne
nocleg na terenie stacji naraciarskiej Laworta
Dojazd na nocleg: trzeba przejechać Ustrzyki w kierunku Krościenka, czyli przejścia granicznego, ok. 2 km za miastem jest tablica „Stacja Narciarska Laworta”, trzeba skręcić w lewo i jechać ok. 1 km.

Sine Wiry – rezerwat krajobrazowy, przełom rzeki Wetlinki.

Obłazy/Studenne – nieistniejące wsie.

Rajskie – ruiny cerkwi, murowana kapliczka z XIX w., stara kopalnia ropy naftowej.

Polana – wieś u podnóża pasma górskiego Otryt, 1944-51 w granicach ZSRR, ponownie zasiedlona po zniszczeniach w latach 1956-62; do zwiedzania: kościół drewniany, dawna cerkiew z 1790 r., stanica żeglarska, stadnina koni huculskich.

Rabe – zabytkowy kościół drewniany, stadnina koni.

Hoszów – oryginalna drewniana cerkiew.

27 lipca (piątek), 9 km
Ustrzyki Dolne – przejście graniczne w Krościenku